Sinds ik in Engeland woon heb ik de politiek matig gevolgd. Zowel de politiek in Nederland als die in het Verenigd Koninkrijk. Aangezien ik van de Nederlandse politiek weinig mee krijg en het stemmen vanuit het buitenland nogal een gedoe is, heb ik stemmen met de Tweede Kamerverkiezingen sinds de laatste keer opgegeven. Hier in het Verenigd Koninkrijk mag ik niet stemmen in het equivalent, de verkiezingen voor het Lagerhuis, omdat ik niet Brits ben.
Om hier te mogen stemmen zou ik me tot Brit moeten laten naturaliseren, met de kans dat ik dan mijn Nederlandse paspoort kwijt raak, en met op dit moment als enige voordeel dat ik mijn stem mag uitbrengen in deze verkiezing.
Dit zou me meer dan £1000 kosten en dat is het dankzij het gebruikte kiesstelsel niet waard. Stemmen is belangrijk en ik ben altijd van mening geweest dat als je niet stemt, dat je dan niet mag klagen. En stemmen vind ik nog steeds belangrijk, maar het blijkt in het Verenigd Koninkrijk niet altijd veel uit te maken. Het kiessysteem werkt hier heel anders dan in Nederland en er valt veel over te klagen.
Gedurende de jaren dat ik het kiesstelsel hier in actie heb gezien heb ik het altijd al vreemd gevonden, maar het is pas tijdens de verkiezingen van mei 2015 dat ik echt opgelet heb en zie dat het systeem knotsgek is.
Hoe het werkt
De verkiezingen voor het Lagerhuis in het Verenigd Koninkrijk worden gevoerd middels een districtenstelsel in combinatie met een meerderheidsstelsel. Er zijn 650 zetels in het Lagerhuis en het land is opgedeeld in 650 kiesdistricten. Een zetel hoort bij een kiesdistrict. Stemmers die in een kiesdistrict geregistreerd zijn kunnen alleen stemmen op kandidaten voor dat kiesdistrict. In ieder kiesdistrict is maximaal 1 kandidaat per partij, maar lang niet alle partijen hebben kandidaten in alle kiesdistricten.
Voor de verkiezingen van mei 2015 waren er meer dan 60 partijen, maar in het kiesdistrict waar ik woon waren er maar kandidaten van 6 van die partijen.
Veel districten worden gezien als "safe seats" wat betekent dat het onwaarschijnlijk is dat de zetel naar een andere partij gaat. Dit komt er op neer dat als je in zo'n district stemt, dat je stem eigenlijk nutteloos is. De winnaar van die zetel had ook gewonnen als je niet op hem/haar had gestemd, en de verliezer had ook verloren als je wel op hem/haar had gestemd (aannemende dat genoeg andere mensen nog wel stemmen).
Ik heb schattingen gezien dat van de 46 miljoen kiezers, de stemmen van slechts 100 duizend kiezers er toe doen.
Om een zetel te winnen hoef je alleen meer stemmen te krijgen dan de andere kandidaten. Als er bijvoorbeeld 1000 kiezers zijn en 5 kandidaten en 4 van die kandidaten krijgen 199 stemmen en 1 krijgt er 204 dan wint die laatste de zetel.
Op deze manier is het mogelijk om een meerderheid van de zetels in handen te krijgen met ruim minder dan de meerderheid van alle stemmen.
En dat is precies wat er nu is gebeurd. De Conservatives (Tories) hebben een "overgrote meerderheid" van 331 van de 650 zetels gewonnen met minder dan 37% van de stemmen. Dit verdient het om het nog een keer anders te zeggen: ze hebben 51% van de zetels gekregen voor 37% van de stemmen.
De resultaten
De resultaten van de verkiezingen zijn met veel detail beschikbaar, maar ik wil er een paar uitlichten om mijn punt duidelijker te maken.
| Zetels 2015 | Verschil met 2010 | Aantal stemmen | Stemmen percentage | Verschil met 2010 | |
| Conservative | 331 | +24 | 11.334.520 | 36,9% | +0,8 |
| Labour | 232 | -26 | 9.347.326 | 30,4% | +1,5 |
| SNP | 56 | +50 | 1.454.436 | 4,7% | +3,1 |
| LibDem | 8 | -49 | 2.415.888 | 7,9% | -15,2 |
| DUP | 8 | 0 | 184.260 | 0,6% | 0 |
| UKIP | 1 | +1 | 3.881.129 | 12,6% | +9,5 |
| Green Party | 1 | 0 | 1.157.613 | 3,8% | +2,8 |
Om een overgrote meerderheid te behalen zijn minstens 326 zetels nodig. Dat is meer dan de helft van het Lagerhuis. De Conservatives hebben dat bereikt met slechts 36.9% van de stemmen.
Verder zijn er nog meer zetelverdelingen die duidelijk niet alleen op het aantal stemmen gebaseerd zijn:
- SNP heeft minder stemmen dan de Liberal Democrats, maar 7 keer zoveel zetels;
- Het verschil in aantal stemmen voor de SNP en de Green Party is niet erg groot, maar het verschil in de zetels wel - SNP heeft er 56 keer meer;
- SNP en Liberal Democrats hebben samen minder stemmen dan UKIP, maar veel meer zetels;
- UKIP en Green Party hebben evenveel zetels, maar UKIP kreeg ruim drie keer zoveel stemmen;
- En nog duidelijker: Liberal Democrats en DUP hebben ook evenveel zetels, maar de Liberal Democrats hebben ruim 13 keer zoveel stemmen gekregen;
- Tevens heeft Labour deze keer een groter percentage van de stemmen gekregen, maar minder zetels!
De stemmen voor de Green Party, UKIP en de Liberal Democrats zijn verspreid over het hele land, terwijl de stemmen voor de SNP en DUP in een beperkt geografisch gebied plaats vinden. Een partij heeft meer kans op een zetel als de stemmen geografisch dicht bij elkaar zijn.
Er gaan geruchten dat de Conservatives waarschijnlijk het aantal zetels naar beneden willen bijstellen door zetels van andere partijen samen te voegen, zodat ze er voor de volgende verkiezingen beter voor staan. Dit klinkt als een valse methode om aan de macht te blijven, en dat het een probleem met dit kiesstelsel is, blijkt wel uit het feit dat er een woord voor bestaat: gerrymandering.
Evenredige vertegenwoordiging
Er is weinig kans dat dit systeem zal veranderen, aangezien de grootste partijen geen belang bij verandering hebben - hun aandeel in het Lagerhuis zou waarschijnlijk omlaag gaan.
Lang niet iedereen is blij met het huidige systeem en er wordt uitgebreid geroepen dat het systeem moet veranderen. Het systeem is verouderd en werkt niet meer.
4 jaar geleden was er een referendum over Alternative Vote, een systeem dat voorgesteld werd omdat het niet een erg grote verandering zou zijn - en er vermoed werd dat echte evenredige vertegenwoordiging door het electoraat afgewezen zou worden omdat het te anders was.
Evenredige vertegenwoordiging wordt voor sommige verkiezingen wel gebruikt in het Verenigd Koninkrijk, maar niet voor die van het Lagerhuis - want dat zou de grote partijen geen goed doen.
| Zetels 2015 | Zetels gebaseerd op stemmen percentage | |
| Conservative | 331 | 240 |
| Labour | 232 | 198 |
| SNP | 56 | 31 |
| LibDem | 8 | 51 |
| DUP | 8 | 4 |
| UKIP | 1 | 82 |
| Green Party | 1 | 25 |
Ik heb hier de simpele methode gebruikt om de stemmenpercentages te gebruiken, in werkelijkheid zou er waarschijnlijk een ingewikkeldere methode gebruikt worden die ongeveer op hetzelfde neer komt.
Aangezien veel mensen nu taktisch stemmen om te zorgen dat de partij die ze zeker niet in de regering wil ook werkelijk niet in de regering komt, is het waarschijnlijk dat minder mensen voor de twee grote partijen zouden stemmen. Ook is het waarschijnlijk dat meer mensen die nu niet stemmen, omdat hun stem er niet toe doet, alsnog zouden gaan stemmen wat de resultaten ook weer zou veranderen.
